Turnova Wonen-Winkelen-Beleven

Creatie van een levend stadsdeel

• Van niemandsland naar stadshart
• PPS - Publiek Private Samenwerking
• Turnhout als winkel- en cultuurstad
• Het Turnova-masterplan
• 2008-2011: ontwerpend onderzoek op internationaal niveau
• 2012: MER - milieueffectrapportage
• 2013: aanvraag voor verkavelingsvergunning
• 2014: vergunningen en voorbereidende sloopwerken
• 2015: start van de werken
• 2016: de werken schieten goed op 

Van niemandsland naar stadshart

Na zijn verhuis liet de Brepolsdrukkerij 3 hectare niemandsland achter in het bouwblok aan de Grote Markt. Ontwikkelaars zetten er hun tanden in, maar er kwam geen ruimtelijk en economisch haalbaar project van de grond.

In 2004 besloot het stadsbestuur om zelf ideeën te ontwikkelen voor deze stadskanker. De Vlaamse erkenning als centrumstad gaf de impuls om actief aan de toekomst te werken. Op verschillende avonden 'Brepols-Generaal' werd de stedelijke visie op de binnenstad en het toekomstbeeld voor de oude drukkerij voorgesteld aan de Turnhoutse bevolking en projectontwikkelaars.

PPS - Publiek Private Samenwerking

De groep ARMADA kocht het oude fabriekspand. Het stadsbestuur ruilt de strategische toegangspercelen voor het beschermde kantoorgebouw en terreinen voor de nieuwe kunstacademie. Samen geven de PPSpartners aan WIT-Architecten de opdracht een masterplan op te maken.

Het wordt geen winkelcentrum, maar een nieuw stadsdeel in het levendige Turnhoutse stadshart. Van de 50 000 m² nieuwe vloeroppervlakte wordt de helft wonen, een kwart winkelen en een zesde wordt academie. Door een grote ondergrondse parking kan de Grote Markt parkeervrij gemaakt worden. Die wordt terug de centrale ontmoetingsplek, het salon van de stad.

Turnhout als winkel- en cultuurstad

Op X-Brepols wordt de stad verrijkt met 12 000 m² vernieuwende winkels. Aansluitend bij de Gasthuisstraat vergroot dat de commerciële aantrekkingskracht van het stadshart. De moeite om een dagje Turnhout-shoppen te combineren met aangenaam vertoeven in het historisch stadshart! Met een tentoonstelling, film of museum als toemaatje?

Turnova wordt zo vooral een nieuw stuk stad, met bijzondere woonplekken en authentieke belevingselementen, dat vloeiend aansluit op de rest van de binnenstad. De nieuwe stedelijke kunstacademie wordt in het stadshart een tegenhanger van de Warande voor de stedelijke cultuurbeleving.

Het Turnova-masterplan

Zes deelprojecten zijn vervlochten tot een nieuw stedelijk weefsel dat op hedendaagse wijze de essentie van de Vlaamse stad oproept. De binnenkant van het bouwblok wordt een interessante ontdekking. Multifunctioneel gelaagd, met een patroon van straatjes en stegen rond een centraal plein. Die sluiten aan bij de Grote Markt en de historische centrumstraten. Een divers aanbod van woonvormen geeft blijvend leven aan het geïntegreerd stadsdeel. Gemotoriseerd verkeer gebeurt via de binnenstraat in de ondergrondse parking, wandelen is de belangrijkste verplaatsingsvorm in Turnova.

2008-2011: ontwerpend onderzoek op internationaal niveau

De beste Vlaamse ontwerpers worden gecombineerd met internationale talenten.

• Baumschlager-Eberlé (Lichtenstein) staat in voor de winkelstrip en de toren. 
• B-architecten (Antwerpen) en het team rond Bart Lens (Hasselt, Brussel) ontwerpen de schakelgebouwen en de gaanderij aan de Grote Markt. 
• WIT-Architecten (Leuven) werken de nieuwe academie uit. 
• OSAR coördineert alle uitvoeringsplannen.
• Het studiebureau Omgeving (Berchem) tekent het publiek domein. 
• Het groot kunstproject van de Italiaan Garutti moet ook de belevingswaarde van het project versterken. 

Deze teams zoeken uit hoe de gebouwen en pleinen er het best uitzien.  Het masterplan is tot in zijn details kritisch onderzocht en verder uitgewerkt.  De resultaten zijn de basis voor aanpassingen aan het masterplan en de latere stedenbouwkundige aanvragen.

2012: MER – milieueffectrapportage

De opgebouwde plannen zijn onderzocht op gevolgen voor omgeving en mens. Schaduw en wind, verkeer en geluid, water en erfgoed zijn de belangrijkste thema’s in het rapport. Er worden milderende maatregelen voorgesteld.  En een aantal mogelijke gevolgen moeten opgevolgd worden om eventueel maatregelen te nemen eens Turnova volledig 'in werking' is. In 2008 en 2011 werden de onderzoeksthema’s en –methodes in publieke consultatie voorgelegd aan de burgers.  Op 9 juli 2012 is het MER-Turnova door de Vlaamse overheid goedgekeurd.

2013: aanvraag voor verkavelingsvergunning

Het Turnhouts stadsbestuur heeft samen met de privépartner Armada de aanvraag voor verkavelingsvergunning ingediend op 7 augustus 2013. De verkaveling legt de straten, pleinen en doorsteken vast in het project. En voor alle gebouwen die er zullen verschijnen worden regels vastgelegd. De mogelijke bestemmingen, de grootte en inplanting op het terrein zijn in voorschriften per gebouw omschreven. Eens de verkaveling is goedgekeurd, is dat de basis voor het afleveren van stedenbouwkundige vergunningen. Zo moet dit dossier dezelfde procedure doorlopen als een verkaveling voor gewone woningen.

Maar in het volle stadscentrum zijn er natuurlijk wel wat bijzonderheden. Het is waarschijnlijk de eerste keer in Vlaanderen dat er zulk een complexe verkaveling is opgemaakt. Voor de 15 verschillende gebouwen zijn de mogelijke bestemmingen per verdieping onderzocht. Op bepaalde plaatsen zijn winkels op het gelijkvloers verplicht. Soms zelfs op de tweede verdieping. In een aantal gebouwen kunnen ook kantoren komen. De meeste gebouwen hebben een woonfunctie op de hogere verdiepingen. Maar soms ook een publieke bestemming zoals een uitkijkplatform, een horeca-zaak of een dakterras voor het hotel. De nieuwe stedelijke academie krijgt twee kavels ter beschikking. Daarvoor worden het monumentale kantoorgebouw van Brepols en een deel van de fabriek behouden.

Samen met de verkaveling wordt ook de sloop van verschillende gebouwen op het Turnova-terrein aangevraagd.  Bijvoorbeeld ook de achterkant van De Post op de Grote Markt. Het historische deel van het postgebouw blijft natuurlijk staan en wordt gerestaureerd tot woningen. Bijzonder is ook de ondergrondse kavel die onder verschillende gebouwen doorloopt. Hier moet de ondergrondse parking met fietsstalling in gebouwd worden.

2014: vergunningen en voorbereidende sloopwerken

Begin 2014 worden de eerste stedenbouwkundige vergunningen afgeleverd; voor het Schakelgebouw, het X-Y-Z-gebouw en de aanleg van de publieke ruimte.

In juli 2014 dient Stad Turnhout de aanvraag in voor de bouw van de stedelijke academie op Turnova. De werken betekenen voor het stadsbestuur een investering van 15 miljoen euro. Armada vraagt daarnaast de bouwvergunning aan voor de ondergrondse parking, het grote winkelgebouw (winkelstrip met STOA) en de Turnova-toren. In het najaar volgen vergunningsaanvragen voor de verbinding met de Grote Markt.

Op 20 juni 2014 loopt de beroepsperiode voor de verkavelingsvergunning en de voorbereidende sloopwerken af. Onmiddellijk wordt er gestart met de sloop van enkele overblijvende gebouwen zodat er in 2015 kan begonnen worden met graven en bouwen.

Dankzij de goedgekeurde verkavelingsvergunning is er een kortere procedure nodig voor de verdere vergunningen die voor Turnova nog afgeleverd moeten worden. Daarna kunnen huurcontracten voor winkels definitief vastgelegd worden en de verkoop van woningen starten.

2015: start van de bouwwerken op het terrein

Na meer dan 10 jaar plannen, gaat in 2015 eindelijk écht de spade in de grond voor de bouw van Turnova. Dat gebeurde de eerste keer voor de bouw van de residenties Woord, Muziek en Dans in mei 2015. Kort nadien start ook de werken aan de nieuwe kunstencampus.
De werken vorderen goed. Eind 2015 steken de werven van de kunstencampus en de residenties al boven de grond.

Stad Turnhout streeft ernaar dat eind 2017 de leerlingen - meer dan 3 000 leerlingen uit de regio - hun nieuwe kunstencampus van 10 000 m² in gebruik kunnen nemen. Ze krijgen er onderdak in het kantoorgebouw van de voormalige Brepolsfabriek, de vroegere fabriekshal en een nieuwbouw. De rest van het project volgt hetzelfde ritme.

Drie jaar voor de opening van Turnova zijn er bovendien al diverse winkelruimtes verhuurd. Daarvoor worden ondernemers en winkels aangetrokken die het bestaande aanbod in Turnhout kunnen aanvullen.

Na gesprekken met verschillende geïnteresseerde uitbaters heeft Heeren Group afspraken met een gekend uitbater voor het restaurant in de toren. Die zal een nationale uitstraling geven aan het project. Er is een mondeling akkoord. Op vraag van de kandidaat-uitbater wordt zijn of haar naam pas kort voor de opening bekend gemaakt.

2016: de werken schieten goed op 

Het Academiekwartier wordt herkenbaar op de werf.  De eerste appartementsgebouwen komen op hoogte.  Ook de verkoop vlot goed. De bruinrode gevelstenen herinneren aan de bakstenen fabrieksgebouwen van de Brepolsdrukkerij.  Ook de zonnige terrassen met pergola-achtig metselwerk worden nu goed herkenbaar.

De bouw van de kunstencampus zit voor op schema. Ook budgettair zijn er slechts beperkte meerwerken, en dan vooral in de betonrenovatie van de ateliers. Maar die zijn dan ook uniek met hun alzijdig licht voor tekenen, schilderen en beeldhouwen. Net voor de bouwvakantie is in juni de meiboom gestoken: de nieuwbouw bereikte zijn hoogste punt.  Zoals de traditie vereist is dat gevierd met een feestje voor de bouwvakkers.  De zalen voor toneel, muziek, ballet en instrumentenlessen zijn al goed herkenbaar.  In het najaar worden de buitengevels verder afgewerkt, en de binneninstallaties gemonteerd. Voor de restauratie van het beschermde kantoorgebouw van Brepols is het nog wachten op de erfgoedsubsidies, daar is een wachttijd van meer dan 4 jaar normaal.

Het wordt duidelijk dat de verhuis van de academies voor het nieuwe schooljaar in orde zal komen. Ook de eerste bewoners van de appartementen worden rond die tijd verwacht.  Daarom is met de eerste fase van de omgevingswerken gestart.  Stad Turnhout vernieuwt de riolering in de Baron Dufourstraat en Schoolstraat.  Die straten krijgen ook een vernieuwd uitzicht. Ook de plannen voor het Academieplein zelf worden opgemaakt en aanbesteed.

In de zomer zijn de werken aan de Turnovatoren, winkelstrip, hotel en parkeergarage van Turnova begonnen. De put voor de ondergrondse parking wordt gegraven, en tegelijk is de aanzet voor de paalfundering voor de Turnovatoren gegeven.  Ook de boringen voor de koude-warmte-opslag met ondiepe geothermie zijn gebeurd. Turnova wordt een energetisch duurzaam stadsdeel.

Doel: eind 2017 de kunstencampus openen en eind 2018 de parking, de toren, het hotel en de winkels rond het P.J.Brepolsplein openen.

Vanaf eind 2016 kan je de werf volgen met live beelden op de website van Turnova.